Selman-ı Farisi’nin, Kılıç Arslan'ın şehri İsfahan.

Kurduğu rasathaneden gökleri inceleyen, feleğin kaç bucak olduğuna dair dizeler döktüren Ömer Hayyam’ın şehridir İsfahan. Ragîb El İsfahani’nin şehri.
Büyük bir ilim havzasıdır İsfahan. Medreselerinden ne hikmet adamları, sanatçılar, bilim adamları geçmiştir.

Alparslan'ın barış teklifine, “Ordumu İsfahan'da kışlatıp, Hemedan'da sulayacağım” şeklinde karşılık veren Diyojen rüyası İsfahan'a kavuşamamıştı. Şimdi de Bush oraya göz dikmiş duruyor.

*Fakat, İsfahan onlara yar olamaz, olmamalı!

İsfahan gibi muhteşem bir şehri anlatmaya kalkışmadan önce içimde şu his var; elbette bu şehri hak ettiği şekilde anlatamayacağım. Onu şimdiye kadar topu topu iki kerecik ziyaret edebildim. İsfahan’ın tadının boyutlarını bilmiyorum ama tadına az da olsa baktım ve şuna kanaat getirdim; bir insan kendi şehri dışında bir şehir görecekse orası İsfahan olmalıdır.

Ve birisi size İsfahan'ı anlatıyorsa bilin ki eksik anlatıyordur. Ne kadar güzel anlatırsa anlatsın aslında anlatmakta aciz kalmıştır.

*Bundan şüpheniz olmasın.

İlk gittiğimde iki günde artık ne kadar doyulacaksa o kadar doyarak gezdik İsfahan’ı. İran’a hiçbir şey için olmazsa İsfahan’ı görmek için gidilir. (Bir de kitap almak için!)

İsfahan’dan sonra Şiraz'a geçmiştik. Şiraz için de çok güzel denir ama İsfahan’dan sonra Şiraz’ı görmüş olmamız Şiraz’ın şanssızlığı idi.

Nakş-ı Cihan meydanının dünyanın en büyük avlusu olduğunu duyduğunuzda inanmamazlık edemiyorsunuz. Meydanın sadece büyüklüğü bile dünyada unutulmayacak bir yere geldiğinizi size hissettiriyor. Meydanın çevreleyen İmam Camii, Ali Gapu, Kadınlar Mescidi ve büyük kapalı çarşısı ise size dünyada böyle bir yer yok dedirtiyor. Nakş-i Cihan’ı, çarşısındaki dükkânları gezinmek bir güne zor sığdırabileceğiniz bir iş. Burası insanların gece geç vakitlere kadar dinlendiği, gezindiği, çevredeki yüzlerce dükkândan alışveriş ettiği muhteşem bir yer. Camilerin çinileri günün her saatinde farklı yansımalara sahiptir. Eski hükümet binası Ali Gapu'nun mimarisi ilginçtir.

Kapalıçarşıda yok yoktur. Dünyaca ünlü binbir gece masallarından çıkıp gelmiş hissini veren İsfahan halılarının her türlüsü oradadır. İslam devriminden sonra İmam Meydanı da denmiştir ama Nakş-ı Cihan ismi biraz da nısf-ı cihan tamlamasını kaçınılmaz bir şekilde kullanmamıza vesile olduğu için daha çok tercih ediliyor olsa gerek. Deyimin İsfahan nısf-ı cihan/Eğer Şiraz olmasa veya eğer Tebrîz olmasa” şeklinde tamamlanmasını ise tamamen bir boşboğazlık olarak algılıyorum.

Siyusepol yani 33 gözlü köprü, Çubi ve Hacu köprüleri, eski dönemlerde yayalar atlılar ve deve kervanları için yapılmış ama bugün de kullanılıyor. Köprülerin ayaklarındaki çayhaneler vazgeçemeyeceğiniz mekânlardır. Ama asıl harika olan şey köprünün hemen altından Zayende nehrini çıplak ayakla geçebilemenizdir. Bunun tadına doyum olmuyor açıkcası.

Çehel Sütun (kırk sütun) güzel bir gül bahçesi içinde, 17.yy'dan kalma bir köşktür. Ön cephesindeki yirmi büyük ahşap sütun, önündeki havuzda yansıdığı için kırk sütunlu köşk diye anılır. İçinde Şah İsmail'in Yavuz Selimle nasıl savaştığını tasvir eden bir minyatürü de görmeniz mümkün Çehel Sütun'da.

Heşt Behişt (Sekiz Cennet) isimli köşk de şehirdeki harika yapılardan birisidir. Köşkün önündeki Çehar Bag caddesi dört sıra ağaçlıklı bir yoldur. Şehri ferah kılan bir caddedir. Belki İran'ın kuzey şehirlerinde ancak böyle bir yeşillik görmemiz mümkündür.

Sallanan minareler 14.yy'dan kalma bir türbe. Ebu Abdullah'ın türbesi. Depremlere karşı dayanıklı olan bu iki küçük minare sallandığı zaman bütün bina sallanıyor.

İsfahanlılar çok sakin insanlar. Şehrin havasından mıdır, suyundan mıdır nedir; İsfahan'da bezgin, bunalımda, asık suratlı hiç insan yok zannedersiniz. Sanki hiç bir şey ters gitmiyor gibidir. Medine-i Münevvere'yi anımsatır bu yönüyle.

Kütüphanesi, kitapçıları, çarşısı, meyve suları, müzikleri, dervişleri, sempatik insanları, tarufu ile İsfahan ayrı bir dünya.

*İsfahan’da Siyusepol’de yürümek vardı şimdi, heey!

İsfahan'ı çok özledim. Bu gece hiç olmazsa biraz Muhammed İsfahani dinlemeliyim! İnternetten İsfahan ve Esfahan yazıp çıkan İsfahan resimlerine bakayım.